Thật ra cái tiêu đề này tôi đặt theo motif chung là tôi ước tôi biết khi 20 tuổi, 30 tuổi nghe cho nó chất chứa trải nghiệm chứ biết trước thì nói làm gì nữa. Ước trúng số cho rồi.
Bài viết này dù có đến tay bạn, bạn đọc và note cẩn thận, thì có khi bạn cũng sẽ sụp đúng cái hố mà tôi đã sụp hoặc một chiếc hố khác tương tự. Nhưng tôi cứ viết ra đây, khoảng cách giữa đọc và trải nghiệm vẫn còn xa, nhưng không có kiến thức hay bức tranh chung giống tôi ngày trước, thì đi đường mù mờ lắm, va vấp mệt nghỉ, gan lì vẫn bám trụ, thành ra mới có thể chia sẻ ở đây.
Tập 1: CÁC GIAI ĐOẠN CỦA SỰ PHÁT TRIỂN
Gần 12 năm xây dựng sự nghiệp (từ 2013), hơn 2 năm gần đây, tôi được đưa vào trong tình thế phải nghỉ ngơi, nên tôi có nhiều thời gian nghiền ngẫm, nghĩ ngợi. Phải nói, nhờ biến cố trong thời gian này, tôi mới có tôi của ngày hôm nay. Tôi mới có lại được tôi, mọi sự tự tin ngày trước và mọi sự điềm tĩnh ngày hôm nay. Mọi sự kiên định ngày trước và mọi sự thông suốt ngày hôm nay. Mọi sự lạc quan ngày trước và mọi sự đoán định ngày hôm nay.
Tôi bắt tay vào viết series này, cho chính tôi trước tiên, nhằm đúc kết mọi chiêm nghiệm của mình trong quá trình xây dựng sự nghiệp, và sau là để giúp cho những ai đang trên con đường này hoặc sắp đi trên con đường này, có thêm góc nhìn, và niềm tin.
Xuất phát điểm của tôi và anh Toàn là tôi thì giỏi content còn anh Toàn thì giỏi code. Chúng tôi kiếm tiền từ chuyên môn đó.
2013 là một năm khởi đầu và thành công ngay trên con đường đầu tiên lựa chọn. Chúng tôi đầu tư chỉ bằng sự chăm chỉ của mình, và thu về nhiều tiền cho bản thân. Lúc đó, sự chăm chỉ là ngồi làm, đơn giản, không nghĩ ngợi nhiều.
Tôi chăm chỉ tìm kiếm việc freelance trên Facebook. Tôi chăm chỉ viết blog. Tôi chăm chỉ tự mình làm SEO cho website vietbaiseo.vn. Tôi có nhiều khách, nhiều đến nổi tôi rất stress, mỗi ngày đều phải đi gặp khách hàng, đi sáng trưa chiều tối. Thời gian đó, tôi uống cà phê nhiều hơn nước lọc, thông thuộc đường xá trong lòng bàn tay và nếm trải mọi vị của con đường bán hàng.
Đó là thời kì cực kì tốt của thị trường content, người hướng nội, không có vốn, không có quan hệ như tôi, còn kiếm được tiền (số nhiều), ngoài kia, rất nhiều bên dùng tiền và khả năng chém gió để xây biệt thự, mua đất.
Chúng tôi cũng có nhiều đơn hàng website, giá trị mỗi hợp đồng rất ít, nhưng cũng dư dả, là đủ hiểu thời thế thế nào rồi.
Thời gian đó, chúng tôi đầu tư cho việc trải nghiệm. Chúng tôi ăn, chơi, du lịch, tiêu xài, rất điệu nghệ. Nhờ vậy mà chúng tôi sạch túi và chẳng có tiền để tái đầu tư mấy.
Thời đó, chẳng ai hiểu gì về tài chính, sự lộn xộn đó đánh đổi nhiều trong nhiều năm về sau, nhưng thời điểm đó, chúng tôi có được một tuổi trẻ giàu trải nghiệm, là tiền đề cho những viên gạch trong xây dựng văn hóa công ty và xây dựng nếp nhà của chúng tôi về sau.
Chúng ta sẽ bắt đầu từ đâu đó. Luôn phải từ đâu đó, một điểm A- hoặc A+, sẽ không bao giờ là điểm 0. Điều này tôi sẽ nói chi tiết hơn trong tập 5, khi bạn đang ấp ủ một sự nghiệp riêng, thì sự tích lũy trong tập 5 sẽ thay đổi hoàn toàn cuộc chơi của bạn về sau. Chúng tôi chỉ nhận ra điều này và đầu tư vào nó một cách nghiêm túc vài năm trở lại đây, khi mô hình kinh doanh buộc phải thay đổi vì mục tiêu của chúng tôi đã thay đổi.
Trong vòng 4 năm, chúng tôi phát triển rất nhanh dựa trên xuất phát điểm thấp của chúng tôi.
(Đừng so sánh xung quanh, vì bạn sẽ thấy mình thật nhỏ bé. Nhưng nếu bạn biết và tích lũy một cách nghiêm túc mà tôi sẽ viết trong tập 5 thì bạn sẽ khác. Chúng tôi nhiều lần nhìn lại quá khứ, và thực sự biết ơn vì sự phát triển của chúng tôi, ở thời điểm đó, và tại thời điểm này.)
Chúng tôi có văn phòng đầu tiên, sức chứa 20 nhân sự, một team đủ gần gũi gắn kết và đồng điệu.
Chúng tôi có vô vàn khách hàng mới, báo giá có thể gọi là không từ chối xuể, tỉ lệ thắng cao hơn 50%, đầu tư quảng cáo dưới 10%, khả năng tái ký trên 50%, khách hàng thường giới thiệu khách hàng khác và tỉ lệ thắng trên 70%. Mỗi năm khi report, thì số lượng deal tạo phải hơn 500 deal B2B, với một agency local, điều này là một sự thành công, một sự hãnh diện.
Nhân sự làm việc rất tự hào vì được làm trong môi trường được support, không toxic, không OT, rất ít pitching. Một agency kì lạ.
Chúng tôi cùng nhau nâng cấp mọi thứ, từ tư duy, quan điểm, quy trình làm việc, proposal, mọi thứ mới mẻ được update tính bằng ngày. Chúng tôi có vô vàn hoạt động chung, những buổi training, cross sharing. Một môi trường mà tôi nghĩ là nếu tôi đi làm, tôi cũng khó tìm ra được ở đâu như vậy. Một agency mà những nhân sự đã rời đi, chúng tôi hầu hết vẫn liên lạc với nhau. Trở thành đối tác, khách hàng, outsource, trở thành bạn bè, trở thành anh chị em thân thiết. Một agency mà khi mọi người rời đi, các bạn nhân sự vẫn giữ liên lạc với nhau, vẫn đi chơi với nhau, chia sẻ cuộc sống với nhau, tôi biết, chúng tôi đã thành công tạo dựng một công ty giống y như ý niệm ban đầu về công ty chúng tôi tạo lập.
(Tại sao lại nâng cấp được và luôn nâng cấp được rất nhanh rất nhiều?
Bởi vì mình ở chỗ thấp! Khi có ý chí cầu tiến, niềm tin, và sự kiên trì, thì sự nâng cấp sẽ thẳng tiến, nhanh hay chậm là tùy vào bạn có hứng thú với domain đó hay không, nhưng luôn luôn nhận về sự phát triển.
Nhưng khi bạn chạm limit, chạm trần rồi, thì bạn cần những yếu tố khác, ở thời điểm cuối 2023 đến giữa 2025, chúng tôi ở tình thế đó. Nhận ra mình chạm trần, nhìn về phía vùng mù, nhưng sự vùng vẫy của mọi người không còn đủ để bứt phá nữa.
Mãi đến gần cuối 2025, chúng tôi mới thực sự có được những điều mới. Và cái trần lần này, cao lắm, sự tiến lên, sẽ còn rất xa mới chạm tới. Cách thức chạm cũng sẽ khác lúc trước, không tuyến tính, không tịnh tiến dần, không bởi sự chăm chỉ hơn. Tôi sẽ kể về điều này sau.)
Nhân sự làm sai không bị trừ lương. Làm sai thì tính cho tôi. Làm đúng thì là công lao của bạn. Nhận lương, được học, được làm, được mang theo kĩ năng, tư duy, kinh nghiệm, tiền bạc… cho hành trình mới. Họ được an toàn (vì vậy họ quá an toàn, đây là điểm cốt yếu cho sự ra đi của họ thời gian sau). Tất nhiên công việc sẽ luôn có áp lực, nhưng áp lực ở đây khá thấp, do rào cản từ bản thân tôi rồi. Tôi bảo bọc.
Nhân sự không bị đầu độc bởi những lời khó nghe. Họ được tưới tẩm bằng sự yêu thương hàng ngày. Chúng tôi không dễ dãi, nhưng chúng tôi không mang cảm xúc cá nhân vào công việc, chúng tôi hiểu về lòng tự trọng, và nhân sự của chúng tôi có lòng tự trọng cao. Một sự nhắc nhở rõ ràng, nhẹ nhàng đủ để họ phải reflect bản thân sâu sắc.
5 trụ cột: doanh thu – lợi nhuận – marketing – nhân sự – khách hàng chúng tôi làm tốt dần. Phát triển ở cả 5 cột này. Dài cho đến covid.
Chúng tôi bỏ qua những bài học về kinh doanh, về bán hàng, về marketing nhan nhản trên mạng. Chúng tôi làm marketing mà thật thà đến khờ khạo. Chúng tôi chỉ có KPI commission khi đạt, không có trừ. Chúng tôi không giảm giá cho khách hàng nhiều, không cam kết lố, không nói lời điêu ngoa, không chém gió, rất nhạy cảm với nguồn thông tin, check rất kĩ những gì mình phát ngôn và đưa lên mạng hay tư vấn với khách. Cũng chính vì thế mà chúng tôi khi đạt ngưỡng, rất chật vật để mở rộng.
Dạo gần đây tôi nghiền ngẫm về vấn đề này.
Sự thật là, mọi thứ đang dịch chuyển, và những điểm này đã không còn đúng với tính cách, sự trưởng thành và dòng chảy của thời đại.
Go big or stay small
Stay focus or do multi shots
Điều gì là quan trọng?
Vì bạn xây dựng sự nghiệp của riêng mình, theo cách của mình, nên hãy chắc rằng bạn thiết kế được một mô hình bạn sẽ luôn phát triển, đừng để bộ máy nhấn chìm bạn, trước tiên.
Chúng tôi đã kinh doanh không vụ lợi, không toan tính cá nhân. Nghĩ cho khách hàng và nhân sự nhiều hơn tất cả những suy nghĩ cá nhân. Nhưng đâu phải vì vậy mà khách hàng và nhân sự luôn thấy hài lòng, hay rõ được những giá trị mà mình cung cấp. Không phải chỉ khi làm dịch vụ và xây dựng công ty thì mới có cảm giác này, ở đâu và bất kì khi nào bạn làm gì đó có liên hệ với con người, rồi bạn sẽ trải qua cảm giác này. Ngay cả trong tình yêu hay tình bạn. Ngay cả trong gia đình và người thân.
Chúng tôi đã cố gắng gồng gánh cho tới khi phát hiện chúng tôi có thể không cần phải làm như vậy.
Chúng tôi đã va phải “thời thế”. Một lần nữa, con thuyền lại ra khơi, đi xa hơn, lần này là với dòng nước mới, dòng chảy mới, và những gì đã tích lũy thời gian qua, đã có dịp nảy nở. Những tích tụ của chồng chất sai lầm, được gỡ xuống, dần.
Gặp vấn đề là thứ bắt buộc xảy ra khi bạn làm gì đó. Bất kể điều gì. Bạn cần đưa chúng vào các category, và xem chúng ta sẽ học được gì qua những vấn đề gặp phải. Không có sự nhìn nhận này, bạn sẽ thấy rối rắm, thấy bế tắc, bất lực, muốn trốn tránh, muốn quay đi, không biết gỡ đầu nào mối nào và gỡ tới bao giờ.
3.1. Vấn đề là để vượt qua
Chúng tôi vượt qua vấn đề stress do nhiều đơn hàng bằng cách tuyển nhân sự. Ban đầu là cộng tác viên, sau thêm part-time, tiếp đó là full-time. Từ một người, thành 5 người, rồi thành 30 người.
Từ chỉ quản lý công việc, deadline, chúng tôi phải học cách quản trị nhân sự, quản trị team rồi quản lý dự án chuyên nghiệp hơn cả mức cần thiết.
3.2. Vấn đề là để phát triển
Chúng tôi phát triển từ một thương hiệu Vân Tay Media thành một system gồm Vân Tay, GOHA và TELOS. Trong con đường quá trình đó, chúng tôi có On Top Content Marketing, ERA Content Marketing, Letweb và On Frame. Từ những thương hiệu và định hướng theo từng giai đoạn phát triển của mình, vấn đề liên tục xuất hiện rồi lại liên tục điều chỉnh chúng tôi (tôi nghĩ chính xác là thế, vấn đề điều chỉnh chúng tôi nhiều hơn là chúng tôi điều chỉnh, dù thoạt nhìn có vẻ chúng tôi cố gắng điều chỉnh và định hướng).
Đến bây giờ tôi chỉ có thể nói là chúng tôi chẳng điều chỉnh được gì nhiều, mọi thứ dường như là sự xếp đặt sẵn có và chúng tôi tuân thủ.
3.3. Vấn đề là để nhìn nhận lại, là chỉ báo, là một điểm warning
Giai đoạn tôi có thai và sinh con. Vấn đề xuất hiện liên tục, và tôi là người cay đắng nhất khi phải nằm, phải nghỉ ngơi, phải gác lại rất nhiều thứ trong kế hoạch kéo công ty lên.
Mọi nhân sự đều làm việc hết sức mình, dốc hết trái tim, cho tới khi họ phát hiện là chẳng có gì tiến triển cả. Mọi người có những góc nhìn khác nhau về việc phát triển bản thân, giúp ích cho tổ chức. Mọi người thiếu hoặc đã rụi mất ngọn lửa nhiệt huyết từ lâu (sẽ nói sâu ở tập 2). Sự ở lại chỉ là muốn giúp, một lòng tốt và chút hi vọng rằng mọi việc sẽ tốt hơn. Không có việc tốt hơn nào cả. Dự án không gia tăng. Nỗ lực bao nhiêu cũng không có thêm khách hàng. Muốn đồng đội phát triển nhưng họ lại ì lại chỗ nào đó. Trách nhiệm nặng nề hơn. Tiền đề của sự ra đi.
Và lúc đó, thời điểm đó, chúng tôi không có những nhân sự kế thừa (và sự thật là không có ngân sách cho bất kì một nhân sự nào thêm). Một bạn chủ chốt ở mỗi vai trò (thật ra mỗi bạn cũng đã phải kiêm nhiệm nhiều vai trò), và nếu bạn đi, thì chúng tôi khá trầy trật trong việc tái tổ chức, tái định hình. Một điểm warning bản thân tôi, đã bị phụ thuộc vào mọi người quá lâu.
Đây là lúc tôi phải thay đổi, phải quyết liệt và phải tự gầy dựng lại những gì chúng tôi cần ở stage tiếp theo của cuộc hành trình.
3.4. Vấn đề là để dừng lại
Mùa dịch, chúng tôi … rảnh. Nên có chút vốn tái đầu tư, chúng tôi đưa vào cuộc chơi affiliate. Bằng chứng của việc không phù hợp này là trong vòng 3 tháng tập trung ròng rã đầu tư, đưa nhân sự cộm cán vào dự án, tuyển dụng cộng tác viên, họp hành và làm việc rất nghiêm túc cho tới khi nhìn lại chúng tôi đã tiêu tốn hơn 100 triệu cho dự án, chưa bao gồm lương nhân sự, để thu về được 200 nghìn.
Chúng tôi đành phải đóng dự án trong ngậm ngùi và rút kinh nghiệm về việc không phải những nhân sự core team, mạnh ở nhiều mặt, họp lại là có thể thắng một dự án. Đôi khi sự dẫn dắt của tôi là sai, sự thiếu hiểu biết của tôi lúc đó là trọng tội và những kinh nghiệm chúng tôi có lúc đó cũng chẳng giúp gì được cho dự án này.
Nhàn cư vi bất thiện!
3.5. Vấn đề sẽ luôn lặp lại, ở hình thái khác, góc độ khác, mức độ khác, khi bạn lớn hơn
Tôi sẽ vẽ lại mô hình của sự phát triển, không chỉ riêng agency, mà tôi nghĩ là đúng cho mọi trường hợp, người đi làm hay người tự kinh doanh, đúng cho công việc và học tập, đúng cho cuộc sống và tình cảm.
Mô hình này là nhìn theo một cách tuyến tính. Nhưng mà cuộc đời vận hành bởi những luật cơ bản khác, ví dụ như quy luật Nhân – quả. Chúng ta không thể kết luận nhanh rằng: quả này bởi vì nhân kia! Mọi thứ đan dệt nhau như một tấm lưới và chúng ta chỉ nắm được 5% cuộc đời mình (theo thầy Minh Niệm). Quả trong đây trổ ra lúc nhanh lúc chậm, và ta biết chắc đó là lúc ta phải thay đổi, bằng linh tính và kinh nghiệm, ta sẽ biết sự thay đổi này nên nằm ở đâu. Và ta không biết 100% điều đó sẽ đúng, chỉ là đúng nhiều hơn.
Càng nhìn rõ hơn về những điều cốt lõi, ta càng dễ sắp xếp lại mình, mô hình của mình. Mô hình do ta sinh ra, phù hợp cho ta, ở một khoảng thời gian của cuộc đời và những người mà ta sẽ cùng đi với nhau một đoạn.
Nên để tránh hoặc để nhìn nhận thấu đáo hơn mọi sự việc xảy đến với bạn, thành công hay thất bại, thì bạn sẽ có thể biết được có thể có một số điểm có thể điều chỉnh ngay.
Thầy Ngô Đức Vượng nói là tại sao phải chờ cái quả, mà không làm tốt từ cái nhân. Thì đây, chúng ta hãy gieo thật nhiều nhân tốt, đừng chờ khi thấy quả héo hon mới truy ngược lại, muộn màng, mà cũng chẳng biết đâu mà lần.
Cực dương thì sinh âm mà cực âm thì sinh dương. Sự phát triển sẽ đến lúc cần điều chỉnh, đó là điểm thoái trào xuất hiện hoặc trở thành một xuất phát điểm mới cho hành trình mới. Nó có thể báo trước vòng đời kết thúc hoặc mở ra những vòng đời tiếp theo. Nhìn ở góc độ này, bạn sẽ cố gắng hết mình nhưng cũng không quá dính mắc vào chuyện luôn phải thành công. Vì có mùa xuân sẽ có mùa đông. Và mùa đông đến để bạn biết rằng, mùa xuân sẽ chuẩn bị tiếp nối. Ai cũng sẽ phải trải qua mùa đông của bản thân, mùa đông đó cũng không phải chỉ xuất hiện một lần, hãy chuẩn bị kĩ càng, để ngay cả trong mùa đông bạn cũng không cảm thấy quá lạnh lẽo, chí ít là ở trong tim mình.
Chúc cho bạn sẽ có một chu kì phát triển thật đẹp, thật dài, mang thật nhiều bài học và kinh nghiệm. Chúc cho bạn chuẩn bị bản thân thật tốt, để trải qua những giai đoạn khó khăn trong bình tâm, bình an và ngoạn mục vượt qua.
Copyright 2025 © Kiều Hải Yến
